თანამედროვე ქართული ტერმინოლოგია

ანოტაცია

სამეცნიერო ენის განვითარება უშუალოდ იყო და არის დამოკიდებული სამეცნიერო წრეზე. ჩვენს სტატიებსა თუ მოხსენებებში არაერთხელ აღგვინიშნავს, რომ, თუ სამეცნიერო წრეები ზრუნავენ ქართულ ენაზე, ქმნიან ტერმინებს, რომლებიც ქართული ენის ცოცხალ ლექსიკას თუ ძველ ქართულ მწერლობაში არსებულ მასალას ეყრდნობა, ენა სწორად ვითარდება. მრავალი ტერმინი დროთა განმავლობაში სალიტერატურო ენის ბუნებრივი ნაწილი ხდება. მთარგმნელების XI და XII საუკუნეების ენობრივი პოლიტიკის შედეგებია შემდეგი სიტყვები: გონი (გონება), გონიერება (ცნობიერება), არსი (არსი), მეცნიერება (მეცნიერება), ვიTარება (მდგომარეობა), განცდა (გრძნობა), ხედვა (მზერა) და ა.შ. ამ პერიოდში შეიქმნა ქართული ფილოსოფიური, გრამატიკული, მათემატიკური ტერმინები. სამწუხაროდ, ძველი ქართველი მთარგმნელების მიერ შექმნილი სამეცნიერო ენის განვითარების პროცესი მომდევნო საუკუნეში შეჩერდა, რასაც XIII-XVII საუკუნეებში აღმოსავლური (თურქულ-სპარსული) ლექსიკის შემოჭრა მოჰყვა. მე-19 საუკუნეში ილია ჭავჭავაძის ხელმძღვანელობით ქართული ტერმინების შექმნის პროცესი მე-20 საუკუნეშიც გაგრძელდა. 1920 წელს გამოცემული რუსულ-ქართული ტექნიკური ტერმინების ლექსიკონი უაღრესად საინტერესოა ქართული ტერმინოლოგიის ისტორიისთვის. ვხედავთ, თუ როგორ ღარიბდება ქართული ენა, როგორ ხდება ის უცხო და არაბუნებრივი. ბევრი ადამიანი ამჩნევს და საუბრობს ამ პრობლემაზე, მაგრამ, სამწუხაროდ, ყველა დამოუკიდებლად ცდილობს მის გადაჭრას. ტერმინოლოგიის შექმნა უფრო საჯარო საკითხია, ვიდრე კერძო. თანამედროვე ქართული სამეცნიერო საზოგადოება არ არის კონსოლიდირებული, ინდივიდებს კი არ შეუძლიათ ენის გადარჩენა დამოუკიდებლად. ზოგიერთი ადამიანი კიდეც ეწინააღმდეგება წარსულის გამოცდილების გაზიარებას. მიგვაჩნია, რომ ისტორიის გათვალისწინების გარეშე ყველა მცდელობა  წარუმატებელი იქნება. ძველი ქართული მთარგმნელობითი სკოლის მემკვიდრეობის უგულებელყოფა დაუშვებელია.  თანამედროვე ტერმინოლოგიის სწორი გზა სწორედ მდიდარ ისტორიულ მემკვიდრეობაზე აღმოცენებული სიახლეა, ქართული ტერმინოლოგიის სწორი პოლიტიკა კი უშუალოდ განსაზღვრავს  ქართული ენის მომავალს.